Amputacja
Pierwsze działania terapeutyczne powinny zaczynać się już przed amputacją w przypadku zabiegu planowanego i w krótkim czasie po amputacji. Rana powinna być leczona i przygotowywana do noszenia protezy. Jak tylko dojdzie do zabliźnienia kikuta, należy rozpoczynać zaopatrzenie protetyczne i rehabilitację.
Higiena i pielęgnacja
- Skóra
Po amputacji powinno się regularnie dbać o higienę kikuta. Wskazane jest korzystanie z letniej wody oraz bezzapachowego i przyjaznego dla skóry mydła. Dbałość o czystość kikuta jest istotna zarówno przed, jak i po zagojeniu ran, co pomaga zapobiec potencjalnym infekcjom i utrzymuje skórę w dobrym stanie. - Blizna
Po amputacji, większość ran zazwyczaj zamyka się w ciągu 3 do 4 tygodni, tworząc bliznę. Jednak proces gojenia blizny trwa dłużej, około półtora roku. Ważne jest regularne nawilżanie blizny od samego początku, używając bezzapachowych kremów. To pomaga zachować miękkość i elastyczność tkanki bliznowatej. Wczesna terapia uciskowa, jest efektywnym środkiem zapobiegawczym przeciw nadmiernemu tworzeniu się tkanki bliznowatej na całej powierzchni.
Po amputacji, obrzęk kikuta jest częstym zjawiskiem, trwającym zazwyczaj kilka tygodni. Terapia uciskowa, w postaci opaski kompresyjnej lub leja silikonowego, jest kluczowa w zmniejszaniu obrzęku i przygotowaniu kikuta do protezy. Regularna mobilizacja oraz wykonywanie odpowiednich ćwiczeń pomaga uniknąć zesztywnienia stawów. Kontrolowanie obrzęku poprzez pomiar obwodu kikuta jest ważne, aby monitorować postęp i dostosować leczenie. W przypadku problemów warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym.
Jak przygotować się do zaprotezowania?
- HARTOWANIE KIKUTA
Proces ten polega na stopniowym przyzwyczajaniu kikuta do bodźców, takich jak dotyk, tarcie i ucisk, w celu zmniejszenia wrażliwości skóry i tkanek na działanie protezy. Wykorzystuje się m.in prysznice zimne i ciepłe oraz stopniowe zwiększanie intensywności bodźców. Hartowanie należy rozpocząć w momencie wygojenia rany pooperacyjnej. Dobra kondycja kikuta ma ogromny wpływ na wykorzystanie możliwości protezy.
Jednym ze sposobów jest delikatne oklepywanie przy nasadzie kikuta, przechodząc z czasem do bardziej intensywnego masażu (rozcieranie, ugniatanie, pocieranie ręcznikiem lub szczotką z miękkiego włosia), nie wywołując przy tym bólu.
Innym zabiegiem jest hartowanie hydrotermiczne, które polega na naprzemiennym traktowaniu kikuta ciepłą i zimną wodą (zanurzanie, bądź natryskiwanie). W późniejszym okresie należy rozpocząć obciążanie kikuta, najpierw na miękkim podłożu i krótko, a na koniec na twardym dłużej, nie stosując przy tym poduszki.
Czynności te stosowane są w celu przywrócenia „czucia głębokiego”, które pozwoli pacjentowi na lepsze sterowanie protezą. - Formowanie kikuta
Pożądany kształt kikuta uzyskujemy dzięki zastosowaniu elastycznego bandaża poprzez kłos wstępujący, dążąc do uformowania kształtu walca. Bandażowanie zaczynamy ściśle przy nasadzie kikuta stopniowo rozluźniając ku górze. Taki zabieg należy powtarzać dwa razy dziennie i utrzymywać przez kilka godzin. Zamiast bandaża można stosować pończochy kompresyjne. Wymiary pończoch (długość i średnica) dostosowane są pod indywidualne rozmiary kikuta pacjenta, a ich zaletą jest ich łatwe zakładanie i zdejmowanie. Stosowanie pończoch uciskowych we wczesnym okresie po amputacji zmniejsza obrzęk, poprawia komfort, minimalizuje dolegliwości bólowe, przyspiesza protezowanie i może przyczynić się do wyeliminowania kolejnych lejów adaptacyjnych. Przykładowe formowanie kikuta konczyny górnej przedstawiono na rys. 1.
Rys.1 Przykładowe formowanie kikuta kończyny górnej po amputacji na poziomie ramienia.
